Harran Üniversitesi Hastanesi’nde Tıbbi Mikrobiyoloji
Anabilim Dalı Başkanı olan Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, 25 Nisan Dünya Sıtma
Günü nedeniyle bir açıklama yaptı.
Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, yapmış olduğu açıklamada
“Bir parazit hastalığı olan sıtma, sivrisineklerin sokmasıyla insanlara
bulaşıyor. Tedavi edilmezse öldüren oldukça ciddi bir hastalıktır. Dünya
nüfusunun yarısı sıtmanın riskli olduğu bölgelerde yaşamaktadır. Geçen yıl 85
ülkede 249 milyon kişi sıtmaya yakalandı ve bunlardan 608.000 kişi hayatını
kaybetti. Dedi.
Sıtma vakalarının %94’ü ölümlerin de %95’i kara Afrika
kıtası denilen bölgede görülmüştür. Dünya sağlık örgütünün verilerine göre
Afrika’da dakikada bir çocuk sıtmadan ölüyor. Vaka sayıları 2021 yılı ile
karşılaştırıldığında 5 milyon artış göstermiştir. Türkiye’de uzun yıllardan
beri sıtma ile mücadele edilmektedir. Cumhuriyetin ilanından bu yana yürütülen
sıtma ile savaş başarıya ulaşmıştır. Ülkede yaygın olan tür öldürücü olmayan
vivax sıtması en son Güneydoğu Bölgesinden on yıldan fazla bir zaman önce bildirilmiştir.
AFRİKA’YA GİDENLER SITMAYA DİKKAT!
Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, Açıklamasının devamında,
Türkiye’de yerli sıtma vakası olmamasına rağmen sayıları giderek artan emporte
(yurt dışından gelen) vakalar bildirilmeye başlanmıştır. Bu vakalar tatil, ticaret,
iş, eğitim gibi çeşitli nedenlerle sıtmanın yaygın olduğu ülkelere seyahat eden
ve orada hastalığa yakalanarak ülkeye dönen kişilerdir.
Bunun dışında, ticaret, göç, mülteci vs. gibi çeşitli
nedenlerle ülkemize gelen yabancı uyruklu kişilerde de görülmektedir. Dedi.
Bu kişilerde görülen sıtma türü genellikle “falsiparum
sıtması” denilen zamanında tedavi edilmediğinde öldüren türdür. Tropikal ve
subtropikal bölgelerde yaygın görülür.
Geçtiğimiz yıllarda ülkemizde iş nedeniyle Afrika ülkelerine
seyahat eden ve orada falsiparum sıtmasına yakalanan ve ülkeye döndükten sonra
erken tanı ve tedavi yapılamadığı için hayatını kaybeden havayolu çalışanları,
iş adamları, inşaat işçileri, tarım işçileri vs. olmuştur. Halen yurtdışına
çeşitli nedenlerle giden vatandaşlarımız, gitmeden önce önlem almadıkları için
sıtmaya yakalanıyorlar ve bazıları maalesef tanı konulamadığı ya da geç tanı
konulduğu için hayatını kaybediyor.
KİMLER SITMAYA YAKALANIR
Sıtmaya herkes yakalanabilir, ancak bazı kişiler daha
risklidir. Özellikle sıtmanın sık görüldüğü ülkelere seyahat eden kişiler,
mevsimlik işçiler, tarlada çalışanlar, çiftçiler, askerler, AIDS hastaları,
bebekler, çocuklar ve gebeler risk grupları içindedir.
SITMA NASIL BULAŞIR
Sıtma bir insandan diğerine sivrisinek ile bulaşır. Daha
önceden sıtmalı bir kişiden kan emmiş sivrisinek sağlam bir insanı soktuğunda
hastalık bulaşır. Bunun dışında; sıtma parazitlerinin kırmızı kan hücrelerinde
bulunması nedeniyle kan transfüzyonu, organ transplantasyonu ve kirli
enjektörlerle bulaşabilir. Sıtma aynı zamanda anneden bebeğe anne karnında veya
doğum sırasında geçebilmektedir. Sıtmayı bulaştıran sivrisinek özellikle gece
kan emdiğinden, insanlara genellikle günbatımından gün doğumuna kadar olan
sürede hastalığı bulaştırırlar. Yaz aylarında sivrisinek aktivitesi
arttığından, özellikle insanların daha ince ve vücudun bazı yerlerini açık
bırakan giysiler giymesi, kapı pencerelerin açık olması ve dışarıda yatma
nedeniyle sivrisinekle temas etme riski fazladır.
SITMA NASIL BİR HASTALIKTIR
Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, Başlangıçta baş ağrısı,
halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, karın ağrısı, kas ve eklem ağrıları ile
başlayan hastalık, ateş, titreme, terleme nöbetleriyle devam eder. Bu dönemde
tanı konulup uygun tedavi verildiğinde genellikle iyileşme ile sonuçlanır.
Ancak tedavi edilmezse Falsiparum sıtması çok hızlı ilerler birkaç saat içinde
hastalık ağır forma dönüşerek, ölümle sonuçlanabilir.
Sıtma şüphesi acil bir durumdur ve kişi en kısa sürede bir
sağlık merkezine başvurmalı ve hızlı bir şekilde tanısı konulmalı eğer sıtma
pozitif ise hızlı bir şekilde tedaviye başlanmalıdır.
Sıtma tanı ve tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Önemli
olan hızlı tanı ve etkili tedavidir. Sıtma laboratuvarlarında tanı ücretsiz
olup, tedavi edici ilaçlarda Sağlık Bakanlığı tarafından ücretsiz olarak
verilmektedir.
NASIL KORUNULUR?
Sivrisinekten korunmak için, uyurken özellikle insektisit
emdirilmiş cibinlik kullanılması, akşam saatlerinde yaşam ve uyku alanlarında
etkili insektisit spreylerin kullanımı ve vücudun çoğunu kapatacak giysilerin
giyilmesi gibi önlemler alınabilir. Seyahat edenler mutlaka etkili sinek
kovucular kullanmalıdır. Sinek kovucular vücudun sivrisineğe maruz kalacak
muhtemel yerlerine uygulanmalı, pencerelerinde sinek teli olan klimalı yerlerde
kalmalıdırlar.
Prof. Dr. Fadile Yıldız Zeyrek, Riskli bölgelere seyahat
edecek kişiler mutlaka önceden Sıtma Birimleri ile Hudut ve Sahiller Sağlık
Genel Müdürlüğü’nün Seyahat Sağlığı Merkezini (444 77 34) nolu numarayı
arayarak gideceği ülkenin sıtma riskiyle ilgili bilgi almalı ve eğer
gerekiyorsa sivrisinekten korunma tedbirleri ile birlikte koruyucu ilaç
kullanmalıdır.
Tüm korunma önlemlerine rağmen, tek bir sivrisineğin sokması ile sıtma bulaşabileceği her zaman akılda tutulmalıdır. Dedi.
BİHA
0 Yorum